Стагоддзе
Рэнесансу дыктавала змены ў грамадскім жыцці, у тым ліку мяняліся і
грашовыя сістэмы. Адбываўся павольны пераход ад сярэднявечных сістэм з
двума-трыма наміналамі (адным асноўным) да сістэм новага часу з вялікай
колькасцю наміналаў.

Траяк торуньскі (1535)

He
абышлося і без каталізатара гэтых пераўтварэнняў, які прыйшоў з
Захаду. Са станаўленнем моцнай польскай дзяржавы шырокае распаўсюджанне
атрымала ідэя аб'яднання грашовых сістэм краін, уцягненых у арбіту палітычнага
ўплыву Польшчы, у агульную, заснаваную, вядома, на ўласна польскай. Першая
спроба ажыццяўлення гэтых планаў была здзейсненая ў 1508 годзе, калі на
Наваградскім сойме абмяркоўваліся варункі новага адкрыцця Віленскага манетнага
двара. Тады вярхі Вялікага княства адпрэчылі прапанову палякаў зраўняць курс
літоўскіх і польскіх паўгрошаў, што прывяло
б да скасавання адметнай манетнай стапы ВКЛ.

Траяк літоўскі (1546)

Болей пашчасціла
Польшчы ў перамовах са сваімі леннікамі — Прусамі Каралеўскімі і Княскімі. За
некалькі гадоў грашовае абарачэнне гэтых краёў змянілася да непазнавальнасці.
Галоўны ўплыў на згаворлівасць прускіх урадаў аказала стварэнне новай,
шматнаміналавай грашовай сістэмы ў Польшчы. Яна сапраўды была вельмі прагрэсіўнай
і праіснавала з невялічкімі зменамі ажно да часоў Яна Казіміра. Сістэма
нараджалася ў дыскусіях слынных тэарэтыкаў манетнае справы — Ёста Людвіка Дэцыя
і Міколы Каперніка. Быў прыняты праект першага, бо Дэцый валодаў пэўным
досведам у манетнай справе і ўлічваў інтарэс дзяржавы ў эмітаванні грошай.
Капернік жа стаяў на пазіцыях беспрыбытковага біцця манеты, пры якім яе
намінальная вартасць была большай за фактычную толькі на велічыню выдаткаў на
яе выраб.

Траяк літоўскі (1562)